Polsko-litewskie „Memorandum o współpracy”
W spotkaniu, w Warszawie, wzięli udział: dr Arūnas Bubnys, dyrektor Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców, dr Artūras Grickevičius, Działu Badań i Rozpowszechnienia wiedzy o Działaniach Reżimów Okupacyjnych, Departament Badań nad Ludobójstwem i Ruchem Oporu, Inga Irena Bumažnikova, Dział Badań i Rozpowszechnienia wiedzy o Działaniach Reżimów Okupacyjnych, dr Wojciech Kozłowski, p.o dyrektor Instytut Pileckiego, Krzysztof Wiśniewski, Monika Maniewska, Paulina Kotowska, Paweł Lesisz, Ewelina Czarnowska, Departament Projektów Archiwalnych w Instytucie Pileckiego, dr Bartłomiej Kapica, dr Jerzy Rohoziński, Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami, Instytut Pileckiego.
W trakcie spotkania dyskutowano m.in na temat wspólnych projektów archiwalnych, naukowych, publikacji i współpracy pomiędzy badaczami zatrudnionymi w obydwu instytucjach. Poruszono także kwestię przeciwdziałania dezinformacji i manipulacji historią, których dokonuje Federacja Rosyjska.
Strona litewska została poinformowana o dotychczasowej dobrej współpracy Instytutu Pileckiego z instytucjami litewskimi w ramach zbierania materiału do filmu "Łagier 0331". Produkcja zrealizowana w 2022 r. opowiada o tragicznych losach mieszkańców Wileńszczyzny „wyzwalanych” przez Armię Czerwoną, przyszłych więźniów obozu kontrolno-filtracyjnego NKWD nr 0331 w Kutaisi (reż. Grzegorz Czerniak, Jerzy Rohoziński, Wojciech Saramonowicz). Podczas spotkania omawiano także tematy będące przedmiotem wystąpień naukowców, w ramach II Kongresu Badaczy Historii Polski, Litwy, Ukrainy i Białorusi pt. „Wspólnota historyczna czterech narodów– dziedzictwo idei i perspektywy na przyszłość” odbywającego się w dn. 13-16.09 .2024 w Warszawie (zaprezentowane zostanie wystąpienie nt. litewskich ofiar operacji polskiej NKWD w 1937).
Podczas spotkania strona litewska wyraziła zainteresowanie materiałami z Bundesarchiv dotyczącymi pracy przymusowej mieszkańców Litwy. Omawiano także propozycje współpracy naukowo-wydawniczej.
Informacje o Centrum
Centrum Badań Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy to instytut naukowo-badawczy zajmujący się „badaniem ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości i zbrodni wojennych na Litwie; badaniem prześladowań lokalnych mieszkańców przez reżimy okupacyjne; badaniem zbrojnego i nieuzbrojonego oporu wobec reżimów okupacyjnych; inicjowaniem oceny prawnej działań organizatorów i wykonawców ludobójstwa; oraz upamiętnianiem bojowników o wolność i ofiar ludobójstwa”
Jednym z jego długoterminowych projektów badawczych jest wielotomowa publikacja nazwisk i biografii ofiar sowieckich i nazistowskich prześladowań, pt. „Ludobójstwo ludności litewskiej”.
W 2020 roku uruchomiono dostęp do bazy danych represjonowanych Litwinów z lat 1940-1953 [www.lietuviaisibire.lt]. Baza zawiera najważniejsze informacje o osobie represjonowanej: imię, nazwisko, rok urodzenia, miejsce zamieszkania w czasie represji, charakter doświadczanych represji, rok, region wygnania lub uwięzienia w ZSRR, losy osoby: wrócił, nie wrócił, zginął na miejscu represji.
Tworząc bazę Centrum korzystało z ankiet dotyczących deportacji rozdawanych przez Komisję Sajudios do zbadania zbrodni stalinowskich. W sumie zgromadzono ponad 150 000 dokumentów dotyczących represji doświadczanych przez ludność litewską, zbrojnego i cywilnego oporu wobec sowieckiego reżimu okupacyjnego.
W Centrum działa także Muzeum Okupacji i Walk o Wolność, mieszczące się w dawnym więzieniu KGB w Wilnie.
Materiał nadesłany. Bez skrótów i redakcji
