Alwida Antonina Bajor laureatką tegorocznej nagrody „Semper Fidelis”
Dziękując za przyznaną nagrodę, Alwida Antonina Bajor powiedziała, że otrzymuje ją w wyjątkowym dniu – dniu 155. rocznicy urodzin marszałka Józefa Piłsudskiego, któremu poświęciła dużą część swojej twórczości oraz zaangażowania w zachowanie związanych z nim miejsc.
Alwida A. Bajor ukończyła polonistykę w Wileńskim Instytucie Pedagogicznym. W 1964 r. rozpoczęła pracę jako dziennikarka w polskiej prasie w Wilnie. Była także redaktorką polskojęzycznych audycji radiowych oraz reżyserką słuchowisk w litewskiej rozgłośni „Vilniaus varpas”. Do dzisiaj bierze czynny udział w życiu polskiej mniejszości narodowej.
Jest autorką kilku książek, około 2 tys. artykułów prasowych i recenzji oraz licznych przekładów z języka litewskiego i rosyjskiego na polski. Zasłynęła serią reportaży drukowanych w polskiej prasie na Litwie, m.in. cyklem ukazującym dzieje rodzin kresowych – Radziwiłłów, Tyszkiewiczów, Billewiczów, Piłsudskich, Dowgiałłów i Gasztowtów.
Pisała o postaciach takich jak Adam Mickiewicz, Józef Mackiewicz czy Sergiusz Piasecki. Wiele uwagi poświęcała twórcom i miejscom ważnym dla polskiej kultury. W wydanej w 2016 r. książce „Szlakiem bohaterów «Potopu» Henryka Sienkiewicza” starała się sportretować szlachtę laudańską i ukazać silne związki pisarza z dziedzictwem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest także scenarzystką sztuk wystawianych na deskach Teatru Polskiego w Wilnie, Polskiego Studia Teatralnego w Wilnie czy Teatru Polskiego w Moskwie.
Alwida A. Bajor wzięła udział w badaniach nad biografią Bronisława Piłsudskiego i współpracowała z telewizją japońską nad realizacją filmu dokumentalnego poświęconego tej postaci. W swojej pracy niestrudzenie podąża tropami historii i szuka jej zapomnianych świadków. W ostatnich latach publikacje Alwidy A. Bajor są drukowane także w Polsce.
Laureatka Nagrody Literackiej Czesława Miłosza (1992) i Nagrody Literackiej im. Witolda Hulewicza (2007). Dwukrotnie odznaczona Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej – Krzyżem Kawalerskim (2018) i Krzyżem Oficerskim (2022).
Na zdjęciu (w centrum): Alwida Antonina Bajor, fot. Mikołaj Bujak, fot. ipn.gov.pl
Nagrody Instytutu Pamięci Narodowej „Semper Fidelis” co roku otrzymują osoby, instytucje i organizacje społeczne za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa polskich Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej współczesnymi granicami. Laureaci nagrody wyłaniani są przez Kapitułę Nagrody „Semper Fidelis”, której przewodniczącym jest prezes IPN.
Nagroda objęta jest patronatem premiera Mateusza Morawieckiego.
Podczas uroczystości uhonorowania laureatów prezes IPN dr Karol Nawrocki przypomniał, że w ciągu minionych stuleci pojęcie Kresów wielokrotnie zmieniało swoje polityczne i geograficzne znaczenie, ale zawsze słowo to zachowywało swoją wagę dla polskości.
„Nie jest tak, że jest to miniony model polskości. Mówimy o Kresach, które stały się zasadniczą częścią naszej Polski, także w XXI w. Duch Kresów tworzył i tworzy naszą rzeczywistość” – powiedział. Dodał, że wyróżnionych nagrodą „Semper Fidelis” łączy stawianie Kresów „w centrum swoich zainteresowań społecznych i zawodowych”.
„Tak bardzo pasuje do was tytuł tej nagrody – zawsze wierni duchowi polskości, którego nie ma bez Kresów. Opisujecie i pielęgnujecie świat, który jest głęboko w nas – sercach, umysłach i genotypie wolnych Polaków” – powiedział prezes IPN.
Na zdjęciu (od lewej): Alwida Antonina Bajor i Maria Wieloch, fot. Mikołaj Bujak, ipn.gov.pl
Wśród tegorocznych laureatów nagrody znalazło się również Stowarzyszenie Rodzina Ponarska. Poświęca swoją działalność dziedzictwu polskiemu na terenie Litwy – upamiętnia miejsce masowych mordów dokonywanych przez oddziały SS, policji niemieckiej i kolaborującej z Niemcami policji litewskiej. Niemcy, wspomagani przez ochotnicze oddziały litewskie, wymordowali w Ponarach ok. 100 tys. osób, w tym ok. 60-70 tys. Żydów. Mordowali też Polaków, Litwinów, Romów, Rosjan. Oficjalnie uważa się, że w Ponarach zginęło kilka tysięcy Polaków. Prezes stowarzyszenia Maria Wieloch powiedziała, że wiedza o tym miejscu zagłady Polaków wciąż nie jest powszechna. „Polacy ginęli tam, ponieważ walczyli o wolną Ojczyznę” – powiedziała.
Na zdjęciu: Maria Wieloch, fot. Mikołaj Bujak, fot. ipn.gov.pl
Pośmiertnie uhonorowano redaktora Mirosława Rowickiego, założyciela i redaktora naczelnego „Kuriera Galicyjskiego” – dwutygodnika skierowanego do Polaków na Ukrainie. Z czasem kierowana przez niego redakcja rozrosła się o portal, kanału TV, radio i studio filmowe. Rowicki był też m.in. inicjatorem spotkań w miasteczku Jaremcze w ukraińskich Karpatach, gromadzących znawców relacji polsko-ukraińskich. Zmarł w lipcu 2020 r.
Wyróżniono także działaczy i samorządowców działających po obu stronach granicy. Nagrodę otrzymał harcmistrz Jarosław Górecki. Od wielu lat prowadzi polsko-ukraińskie Centrum Dialogu w Kostiuchnówce i organizuje harcerskie obozy na Ukrainie, podczas których młodzież odnawia polskie miejsca pamięci, między innymi cmentarze na Wołyniu.
Wyróżniono także Wiesława Kapela, wójta gminy Lubaczów na Podkarpaciu, która od kilku lat tworzy na swoim terenie miejsca pamięci i edukacji o kulturze Kresów. Dziękując za nagrodę, wójt przypomniał, że Lubaczów jest szczególnie związany z dziejami Kresów, ponieważ był częścią archidiecezji lwowskiej i po 1945 r. jej siedzibą. „Robimy wszystko, by to wielkie dziedzictwo Kresów Rzeczypospolitej Polskiej było ciągle żywe i żebyśmy począwszy od samorządu poprzez inne organizacje, ale przede wszystkim z udziałem młodzieży, a także z jak najszerszym udziałem dzieci, realizowali te zadania, które wiążą się z popularyzacją, edukacją i promocją kultury i historii wielkiego dziedzictwa dawnych Kresów Rzeczypospolitej” – mówił.
Instytut Pamięci Narodowej uhonorował również specjalnym wyróżnieniem znawcę twórczości Józefa Mackiewicza profesora Włodzimierza Boleckiego. Odbierając nagrodę, prof. Bolecki powiedział, że „autor «Zbrodni katyńskiej w świetle dokumentów» pozostawił w swojej twórczości wzór pamięci i wierności temu, co zobaczył i doświadczył”. Dodał, że w centrum twórczości i wyznawanych przez Mackiewicza idei było uświadomienie, czym była zbrodnia katyńska. „Jest tym pisarzem, którego losy dobrze charakteryzują to, co ciemne siły zła przygotowały, antycywilizacji i starają się wcielić w życie od dziesięcioleci” – podkreślił.
Przypomnijmy, w 2019 roku laureatem nagrody „Semper Fidelis” został nauczyciel historii w Gimnazjum im. Józefa Ignacego Kraszewskiego, założyciel i prezes Wileńskiego Klubu Rekonstrukcji Historycznej Garnizon Nowa Wilejka Waldemar Szełkowski, w 2020 roku – Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą.
Fot. Mikołaj Bujak, ipn.gov.pl
Na podstawie: PAP, ipn.gov.pl
