Okiem stażysty

Idea narodowa w latach trzydziestych zaczynała dominować w ośrodkach akademickich przedwojennej Polski. W Wilnie sytuacja wyglądała zgoła inaczej - co prawda dużym poparciem cieszyła się Młodzież Wszechpolska i Obóz Narodowo-Radykalny, lecz środowisko korporacyjne nie było jednolite. Myśl narodowa nie cieszyła się dużym poparciem wśród studentów Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie. Za największych zwolenników ruchu narodowego wśród wileńskich korporacji uważa się Polesię i Filomoatię Vilenensis.

Inauguracja działalności Konwentu Polonia w Wilnie miała miejsce 3 marca 1920 roku. Od tego momentu środowisko akademickie miasta zaczęło utożsamiane być z korporacjami akademickimi. Początki działalności Polonii nie były jednak łatwe, pierwszym wyzwaniem była przeprowadzka z Dorpatu do Wilna i znalezienie nowej kwatery (domu korporacji).

Wilno w okresie międzywojennym było drugim co do starszeństwa ośrodkiem akademickim w Polsce. Głównym punktem skupiającym studentów i korporacje był Uniwersytet im. Stefana Batorego. Działalność w Wilnie prowadziło 12 polskich korporacji akademickich.

W środę, 26 września, rozpocznie się kolejny Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Kownie. Widzowie będą mogli zobaczyć najważniejsze filmy tego roku z różnych stron świata. Nie zabraknie już nagrodzonych tytułów, jak i tych mniej znanych szerszej publiczności. Wyświetlone zostaną również polskie produkcje, takie jak „Lęk wysokości” czy „Essential Killing”. A co z rodzimym litewskim kinem? Jak wypada na tym międzynarodowym tle?

Ogólnopolska akcja „Cała Polska czyta dzieciom”, prowadzona co roku przez Fundację ABCXXI, stała się inspiracją dla dorosłych. 8 września w Warszawie rozpoczęto wspólne czytanie „Pana Tadeusza”. W „Narodowym czytaniu Pana Tadeusza” wzięli udział znani aktorzy, m.in. Krystyna Janda, Andrzej Seweryn i Jerzy Trela. Akcję w Ogrodzie Saskim zainaugurował prezydent Bronisław Komorowski i zachęcił wszystkie miasta Polski do podobnego zaangażowania.

O tym, jak ważne w profesjonalnym dziennikarstwie jest twórcze podejście do życia, nuta wyobraźni, odwaga i wrażliwość, przypomnają warsztaty dziennikarskie dla polsko-litewskiej młodzieży, które trwają od 9 do 14 września w Kłajpedzie. Projekt dziennikarski dla młodzieży pt. „Young journalists have their say” jest finansowany przez Polsko-Litewski Fundusz Wymiany Młodzieży.

Wiele regulacji prawnych, zawartych choćby w polsko-litewskim Traktacie o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy z 26 kwietnia 1994 r., zobowiązuje władze w Wilnie do respektowania praw mniejszości polskiej, zamieszkującej Republikę Litewską. Tymczasem polityce elit rządzących towarzyszą działania dyskryminacyjne w dziedzinie ochrony praw mniejszości narodowych, co jest niezgodne z treścią umów międzynarodowych, których Litwa jest sygnatariuszem. Owe działania skupiają się przede wszystkim na uchwalaniu ustaw oświatowych, które już na początku lat 90. wymuszały na samorządach likwidację małych placówek edukacyjnych, a obecnie w 2012 r. wyraźnie ograniczają polskim szkołom możliwość swobodnego posługiwania się językiem ojczystym w programie nauczania. W imię poprawy jakości obustronnych relacji oraz bezpieczeństwa międzynarodowego konieczne jest przestrzeganie przez władze wileńskie zobowiązań prawnych.

Andrzej Strumiłło przyszedł na świat w 1927 roku w Wilnie. Rzeczywistość, w jakiej przyszło mu się urodzić, najlepiej obrazują słowa samego artysty: „Urodziłem się w czasie Wielkiego Kryzysu (…) Ojciec, <wysadzony z siodła> szlachcic miński, Rafał Strumiłło-Pietraszkiewicz budował linie telefoniczne na Wileńszczyźnie. Matka - dziewczyna z zaścianka Sudaty nad Żejmianą - Kazia Jurszanówna” (A. Strumiłło, Summa, Wydawnictwo Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Kulturalnych „Nad Czarną Hańczą”, Suwałki 2011, s. 484). Wczesne dzieciństwo spędził nad Żejmianą pod Święcinami. Jako kilkunastoletni chłopiec powrócił do Wilna. Jego życiorys jest bardzo złożony i bogaty.

Jakie są losy Europy Wschodniej? Czy tylko polityka ma wpływ na kształt relacji państw wschodnich? Organizatorem tegorocznej 9. sesji Warsaw East European Conference było Studium Europy Wschodniej. Temat wiodący „Old and New. Past, present and future of post-communist Word”. Prowadzili: Hélène Carrere d’Encausse i prof. Richard Pipes.