Co wiemy o św. Kazimierzu?

Św. Kazimierz, fot. slowo.redemptor.pl

„Królewicz Kazimierz Jagiellończyk to jedyny święty spośród wszystkich królewskich rodów dawnej Polski. Żył w drugiej połowie XV wieku, pod koniec polskiego średniowiecza”^[1].

Jak wiemy, św. Kazimierz urodził się 3 października 1458 w Krakowie, zmarł 4 marca 1484 w Grodnie.

Został patronem Litwy i Polski czczonym – w modlitwach, w dziełach sztuki, obrazach, rzeźbach, w dziełach literackich.

Piotr Skarga w „Żywotach świętych” wystąpił jak doświadczony znawca języka i objaśnił znaczenie imienia Kazimierz „z słowieńska” Każe-mir, to jest „rozkazuje pokój”, a nie Kazi-mir, „jakoby psował pokój”. Podnosił w ten sposób Skarga rolę świętego jako patrona królestwa w zmaganiach z wrogami – ale też przypominał, że pokój to dobro, wpisane wręcz w naturę tego patronatu”^[2].

Z przekazów historycznych dowiadujemy się, że rzeczywiście rozdawał pokój – miał czas na kontakt z ludźmi najbiedniejszymi, pokrzywdzonymi. Spotykał się z nimi, rozmawiał, pocieszał. Biednym udzielał pomocy materialnej i duchowego wsparcia. Wśród mieszkańców Wilna był nazywany „obrońcą ubogich”.

Jego wychowawcą był Jan Długosz. „Był młodzieńcem szlachetnym, rzadkich zdolności i godnego pamięci rozumu” – zapisał Długosz o Kazimierzu.

Św. Kazimierz mówił o sobie: „królewicz nie może nic przystojniejszego czynić, jak w ubogich służyć samemu Chrystusowi”. Właśnie te słowa są echem słów Pana Jezusa. W opisie Sądu Ostatecznego Pan Jezus mówi: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili” (Mt 25,40).

Nie korzystał ponad miarę z przywilejów i władzy, unikał przepychu i wystawności, a pełniąc obowiązki związane z rządzeniem państwem starał się być sprawiedliwy względem wszystkich^[3].

W ikonografii – rzeźbie, malarstwie, drzeworycie – św. Kazimierz przedstawiany jest w stroju królewskim z lilią w ręku, mitrą wielko-książęcą. Jego trzecim atrybutem jest szarfa z początkowymi słowami łacińskiego hymnu „Omni die dic Mariae”^[4].

O hymnie Skarga pisze: „Rytmy i wiersze łacińskie o niej złożył”. Jest tu mowa o hymnie „Omni die dic Mariae”.

„ …o niej” – czyli o Matce Bożej. Hymn był własnoręcznie przepisany przez Świętego i znaleziony przy nim po otwarciu trumny. Prawdopodobnie jest autorstwa Świętego Kazimierza.

W trumnie po 120 latach znaleziono również modlitewnik, a ciało królewicza było nienaruszone.

Uroczystości kanonizacyjne odbyły się za czasów panowania króla Zygmunta III Wazy w 1604 roku w katedrze wileńskiej^[5]. Katedra wileńska była ulubioną świątynią św. Kazimierza.

Relikwie Świętego były przeniesione do nowej kaplicy z udziałem pary królewskiej, a na rozpoczęcie procesji ulicami miasta Maciej Kazimierz Sarbiewski wygłosił podniosłe w tonie kazanie. Kiedy powstał wygłoszony epigramat – nie jest wiadomo, w druku pojawił się dopiero w pełnej edycji dzieł poetyckich Sarbiewskiego z 1892 r., wzięty został z papierów pośmiertnych.

Jan Paweł II w swoich podróżach do Polski i na Litwę w czasie mszy św. w katedrze na Wawelu w 1987 r. modlił się i dziękował, że jest mu dane być przy Krzyżu Wawelskim św. Jadwigi – obok zamku, w którym św. Kazimierz się urodził oraz – katedrze wileńskiej, w której się modlił.

Natomiast w 1991 r., będąc w Radomiu, znów wspominał św. Kazimierza, mówiąc, że był tym, który „rządził koroną Polską w zastępstwie swego ojca Kazimierza Jagiellończyka”, a później „powrócił jako święty do Wilna, by patronować Ludowi Bożemu Litwy”^[6].

O św. Kazimierzu przypomniał także Jan Paweł II podczas wizyty na Litwie. 5 września 1993 r. w czasie spotkania z Polakami w kościele św. Ducha podkreślił jego rolę jako patrona wspólnych losów Polski i Litwy. Tego, który nadaje głębszy sens więzi łączącej oba narody i utrwala ją, mimo trudnych okresów w ich wzajemnych dziejach^[7].

Św. Kazimierz jest nie tylko jedynym świętym z królewskiego rodu Jagiellonów, ale patronem, bez którego Wilno nie byłoby takie, jakie jest przez stulecia: miastem wielu kultur.