Międzynarodowa konferencja naukowa „Świt wolności ojczyzny – Konstytucja 3 maja 1791 r. Geneza. Treść. Znaczenie”
Ostatnie dziesięciolecia istnienia Rzeczypospolitej Obojga Narodów to jeden z najintensywniej analizowanych tematów współczesnej historiografii, ale nadal nie ma zgody zarówno co do form wyrazu idei Oświecenia, jak i skali reform przeprowadzonych w drugiej połowie XVIII w. oraz ocen skutków procesu centralizacji czy upadku państwa. W kontekście sprzeczności historiograficznych szczególnie ważne pozostaje zagadnienie rozwoju dwuczłonowego państwa polsko–litewskiego, ukierunkowanego przez akt unii lubelskiej 1569 r., analizowane w kontekście Konstytucji 3 maja 1791 r., będącej zwieńczeniem reform Sejmu Czteroletniego (1788–1792). Oprócz ocen, że Konstytucja 3 maja jest wspólnym dokumentem ówczesnej szlachty polskiej i litewskiej, odpowiadającym aspiracjom zwolenników scentralizowanej monarchii konstytucyjnej, historiografia podkreśla też, że Konstytucję 3 maja można uznać za część historii litewskiej konstytucyjności dopiero w kontekście Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, przyjętego przez Sejm 20 października 1791 r.
Celem konferencji poświęconej obchodom 230. rocznicy przyjęcia Konstytucji 3 maja 1791 r. i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, jest przedstawienie najnowszych wyników badań związanych z genezą Konstytucji 3 maja i kontekstami jej uchwalenia, omówienie wpływu tego aktu prawnego na rozwój społeczeństwa i państwa, ocenienie miejsca Konstytucji w pamięci historycznej państw spadkobierców Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz znalezienie odpowiedzi na pytanie: czy rzeczywiście Konstytucja 3 maja jest odczytywana w duchu unii lubelskiej jedynie z powodu dokumentu zaręczenia?
W centrum zainteresowania konferencji są społeczne, gospodarcze, polityczne, geopolityczne i kulturowe konteksty zmian konstytucyjnych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz wyrażanie niepodległości państwowej Wielkiego Księstwa Litewskiego w obliczu centralizacji: okoliczności uchwalenia 20 października 1791 r. Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów, jego znaczenie dla zmian w strukturze państwa i rozwoju społeczeństwa. Na konferencji planowane są następujące sekcje tematyczne:
- Rozwój parlamentaryzmu w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Konstytucja 3 maja;
- Kryzys suwerenności i sposoby jego przezwyciężenia;
- Myśl polityczna, konstytucyjna i prawna oświecenia;
- Piśmiennictwo, sztuka, teatr, muzyka epoki Konstytucji;
- Konstytucja a społeczeństwo.
Konferencja jest organizowana jako jubileuszowe, dwudzieste sympozjum badaczy osiemnastowiecznej historii Wielkiego Księstwa Litewskiego, gromadzące do wspólnej dyskusji osoby pracujące w różnych litewskich i zagranicznych instytucjach naukowych, prowadzące badania z różnych dziedzin historii Litwy XVIII w.
Konferencja będzie prowadzona w języku litewskim i polskim z tłumaczeniem symultanicznym.
Wstęp na konferencję jest wolny, obowiązuje jednak wcześniejsza rejestracja. Wymagane jest okazanie „paszportu możliwości”.
Rejestracja na pierwszy dzień konferencji (20 października).
Rejestracja na drugi dzień konferencji (21 października).
Transmisja na żywo z uroczystego otwarcia międzynarodowej wystawy „O dobro ojczyzny. Litwa i Polska w epoce Konstytucji 3 maja” z udziałem Prezydenta Republiki Litewskiej Gitanasa Nausėdy oraz Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy 19 października 2021 r. o godz. 17.30 na profilu Facebook Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.
Organizatorzy konferencji: Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich, Instytut Historii Litwy, Uniwersytet Witolda Wielkiego. Partnerzy: Instytut Polski w Wilnie, Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Litewskiej, Stowarzyszenie Potomków Sejmu Wielkiego, Instytut Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Międzynarodowa konferencja naukowa „Świt wolności ojczyzny – Konstytucja 3 maja 1791 r. Geneza. Treść. Znaczenie”
Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich
20-21 października 2021 r.
