Pod wspólnym niebem


Plakat wystawy „Pod Wspólnym Niebem”, fot. mkidn.gov.pl
Do 31 lipca 2012 r. na Zamku Królewskim w Warszawie można obejrzeć wystawę zorganizowaną przez Muzeum Historii Polski „Pod wspólnym niebem. Rzeczpospolita wielu narodów, wyznań, kultur (XVI-XVIII w.)”, nad którą honorowy patronat objął Prezydent RP Bronisław Komorowski. Śmiało można ją określić jako jedną z ważniejszych polskich wystaw historycznych ostatnich lat.
Temat wielokulturowości i wielonarodowości w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów został przedstawiony w niezwykle nowoczesny sposób. Za sprawą Aktu Konfederacji Warszawskiej Rzeczpospolitą Obojga Narodów z 1573 roku niektórzy zwykli określać krajem tolerancji. Głównym celem wystawy jest zobrazowanie „fenomenu” Rzeczypospolitej w okresie od XVI do XVIII wieku i pokojowego funkcjonowania w kraju obok siebie ludności różnych wyznań, kultur oraz narodowości.

Temat niezwykle ciekawy, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, kiedy problematyka wielokulturowości, chociażby za sprawą integracji europejskiej i procesów migracji, pozostaje wciąż aktualna. Sama wystawa podzielona została tematycznie na kilka części, a prezentowane na niej eksponaty wypożyczono specjalnie na tę okazję z wielu miejsc - innych muzeów i bibliotek, ale również ze zbiorów osób prywatnych. Zobaczyć można wiele ciekawych dokumentów pochodzących z Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie. Na zwiedzających czekają historyczne białe kruki, takie jak oryginalny widymat, czyli podpisane przez króla Zygmunta Augusta potwierdzenie zawarcia Unii Lubelskiej, oraz Artykuły henrykowskie z 1573 roku będące zbiorem najważniejszych praw, do których przestrzegania zobowiązany był obejmujący tron król Polski. W ramach części ekspozycji „Rzeczpospolita Wielu Wyznań” udostępniono pokaźną kolekcję przedmiotów liturgicznych. Specjalnie na wystawę wypożyczono z Klasztoru Ojców Paulinów różaniec, który został ofiarowany przez króla Stefana Batorego sanktuarium na Jasnej Górze. Istotna część została też poświęcona żyjącej w tamtym okresie szlachcie.

Zaprezentowano portrety, a także dokumenty, m.in. nobilitacje, wpis i rysunki herbu w księgach Metryki Koronnej. Na uwagę zasługują także interaktywne mapy i liczne zdjęcia oraz prezentacja ubiorów z tamtej epoki. W litewskich komentarzach czasem pojawia się stwierdzenie, że wspólne dziedzictwo z okresu Rzeczypospolitej Obojga Narodów obecnie nie tylko nas nie łączy, ale nawet dzieli. Dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro w rozmowie z Tomaszem Urzykowskim dla „Gazety Wyborczej” uważa jednak, że „porozumienie jest możliwe, a nawet konieczne”.

Co ciekawe, dzięki sondzie na stronie internetowej Muzeum Historii Polski możemy poznać również opinie zwiedzających na temat zjawiska wielokulturowości. Po ponad miesiącu od otwarcia wystawy, na pytanie „czy fakt, iż Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem wielokulturowym, był jej słabością czy siłą?” powyżej 55 proc. respondentów zdecydowało się na odpowiedź, że była to zaleta, gdyż umożliwiło to przyciągnięcie „utalentowanych ludzi, pozwalając żyć w pokoju obok siebie osobom o różnym pochodzeniu. Sami Polacy nigdy nie stworzyliby tak wielkiego i potężnego państwa”. Z kolei 20 proc. osób oceniło to zjawisko negatywnie, a tyle samo ankietowanych uznało ten fakt za nieistotny, jako że większość współczesnych narodów wykształciło się w późniejszym okresie.

Jak twierdzą sami twórcy wystawy, pokazuje ona „udany eksperyment wielokulturowości”. I trudno się z tą opinią nie zgodzić. Interaktywne pomoce ułatwiają zwiedzającym wyobrażenie sobie istniejących w tamtym okresie realiów. Historię Rzeczypospolitej Obojga Narodów opowiedziano w niezwykle ciekawy sposób, nie pomijając też trudności, jakie ten „polityczny eksperyment” napotykał.

W ramach praktyk dla portalu wilnoteka.lt artykuł napisała: Anna Kawalec.