Śladami Krzyżaków
Anna Mikonis-Railienė, 7 czerwca 2010, 00:00
Lipcowa wizyta w Grunwaldzie może stać się niezapomnianą podróżą w czasy średniowiecza. Jubileusz zwycięstwa bitwy pod Grunwaldem zachęca do poznania miejsc, w których zasiadali wielcy mistrzowie i urzędnicy zakonu krzyżackiego. Klimat średniowiecznej przeszłości, znanej nam z Sienkiewiczowskich opowieści, oraz cudowna dziewicza przyroda Mazur niewątpliwie ubarwią tegoroczne lato.
W bogatym programie obchodów 600 rocznicy bitwy pod Grunwaldem znajdą się jednak nie tylko rekonstrukcje historyczne, ale także odbędą się koncerty, festiwale i festyny, konferencje naukowe i konkursy dla dzieci, pokazy filmowe, wystawy i zaprezentowane zostaną nowości wydawnicze. Obchody potrwają cztery dni – od 15 do 18 lipca.
Główna inscenizaja planowana jest na sobotę na godz. 14.00, a poprzedzi ją msza święta w oprawie średniowiecznej, przypominająca tę sprzed 600 lat. Odbędą się walki na kopie i maczugi, pokazy sztuki kuglarskiej i festiwal muzyki folkowej.
Pełen program wydarzenia i najświeższe informacje można śledzić na stronie: www.grunwald600lat.pl
Co warto zwiedzić po drodze na Grunwald? Niewątpliwie zamek w Rynie, zespół katedralny we Fromborku, zamek w Szczytnie i Lidzbarku Warmińskim.
Zamek krzyżacki w Rynie z XIV wieku
Zamek był siedzibą komtura, czyli zarządcy prowincji. Pierwszym komturem w latach 1394-1396 był bohater Mickiewiczowskiego „Konrada Wallenroda” Fryderyk von Walenrod. Około 120 lat po uzyskaniu przez miasto Ryn praw miejskich (1723 r.) zamkowe lochy i komnaty zostały wykorzystane jako więzienie. W zamku było ponad 400 komnat i rozległe ciemne lochy. W roku 2006 w zamku otwarto hotel „Zamek Ryn”. Był to bardzo dobry sposób na promocję miasta i wykorzystanie potężnych możliwości marketingowych zamku.
Zespół katedralny we Fromborku
Frombork początkowo stanowił własność biskupów warmińskich, a od roku 1320 należał już do kapituły. W roku 1772, po pierwszym rozbiorze Polski, Warmia z Fromborkiem znalazły się pod rządami pruskimi. W latach 1573-1543 w katedrze fromborskiej urzędował Mikołaj Kopernik, który pełnił funkcję kanonika kapituły warmińskiej. Mieszkał on we Fromborku od 1510 r. aż do śmierci. Został pochowany w katedrze pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Muzem poświęcone wielkiemu astronomowi mięści się w dawnym pałacu biskupim. Z innych znaczących postaci rezydujących w katedrze należy wymienić: kardynała, poetę i teologa Stanisława Hozjusza (1504-1579) oraz biskupa warmińskiego, także poetę i wybitnego polskiego humanistę Marcina Kromera (1512-1589).
Wzgórze fromborskie jest unikatową warownią katedralną. Stanowi przykład dobrze zachowanego XV-wiecznego zespołu obronnego. Fortyfikacje i zabudowania warowni, mimo wielokrotnych zniszczeń wojennych oraz pożarów, a także przebudów, zachowały swój średniowieczny kształt z utrzymaniem pierwotnych ścian obwodowych i działowych oraz piwnic. Jedynie część budynków mieszkalnych po zachodniej stronie, spalona w 1945 r., uległa rozbiórce. W zespole wzgórza katedralnego zostały harmonijnie połączone różnorodne formy architektury: obronnej, sakralnej, rezydencjonalnej i mieszkalno-administracyjnej.
Zamek w Szczytnie
Podążając śladami bohaterów Sienkiewiczowskich „Krzyżaków”, trafi się do zamku w Szczytnie. To tutaj dotarł Jurand ze Spychowa w poszukiwaniu córki Danuśki, porwanej przez komtura Zygfryda de Lowe i tutaj został okrutnie okaleczony. Zamek należał do komturstwa elbląskiego i był siedzibą prokuratorów. W czasie wojny Polski z Zakonem został zajęty przez wojska polskie i na krótko przekazany przez króla Kazimierza Jagiellończyka księciu mazowieckiemu Siemowitowi VI. Na mocy pokoju toruńskiego zawartego w 1466 r. znalazł się w granicach Prus i do 1525 r. podlegał komturom pasłęckim. Od połowy XVII w. zamek zaczął podupadać i został opuszczony. Ruinę pogłębiły władze miejskie, które postanowiły sprzedać mieszkańcom Szczytna cegłę z murów zamku pod budowę mieszkań. Rozebrano wtedy wieżę i jedno ze skrzydeł zamku - od strony przedzamcza - oraz mury obronne. Prawdopodobnie także wtedy rozebrano górne kondygnacje pozostałych skrzydeł, dlatego dziś można zwiedzić jedynie pozostałości zamku.
Gotycki zamek w Lidzbarku Warmińskim
Murowany zamek biskupów warmińskich rozpoczęto budować w czasach biskupa Jana I z Miśni (1350-1355), a zakończono po około 50 latach w czasach biskupa warmińskiego Henryka III Sorbom. Istnieje hipoteza, że zamek powstał w miejscu obronnego grodu pruskiego o nazwie Lecbarg, zdobytego przez Krzyżaków w 1241 r. W roku 1442 zamek spłonął i odtąd na przestrzeni wieków był wielokrotnie przebudowywany i modernizowany.
Po rozbiorze Polski zamek był wykorzystywany przez wojska pruskie jako koszary, szpital i magazyny. Swe funkcje szpitalne, a także sierocińca, budowla pełniła aż do 1932 r. Obecnie zamek pełni rolę muzeum.
Z rezydencją lidzbarską związanych było wielu wybitnych ludzi, którzy sprawili, że zamek przez wieki były znanym również poza granicami kraju ośrodkiem nauki, kultury i sztuki. Pierwszym z nich był biskup Łukasz Watzenrode. Gruntownie wykształcony, szanowany na dworze królewskim, mimo niemieckiego pochodzenia dążył do ostatecznej likwidacji zakonu krzyżackiego w Prusach. Dzięki niemu w zamku lidzbarskim przebywał siostrzeniec biskupa - Mikołaj Kopernik. Najpierw krótko w 1495 r., a następnie po powrocie z Włoch aż 8 lat (1503-1510). Kopernik odwiedzał zamek również po śmierci wuja, pełnił bowiem funkcję przybocznego lekarza biskupów warmińskich.
Ostatnim polskim biskupem warmińskim przed rozbiorami był słynny poeta, prozaik i bajkopisarz Ignacy Krasicki. W zamku, gdzie otoczył się wybitnymi artystami i uczonymi, powstała większość jego utworów. Stworzył tu teatr, organizował wieczory literackie, zbudował oranżerię, a jego ogrody były znane w całej Polsce. Zgromadził bogaty księgozbiór, ogromną kolekcję grafik, galerię obrazów i zbiory medali.
Na podstawie: Mieczysław Haftka, "Zamki krzyżackie w Polsce: szkice z dziejów", Malbork 1999
