Warto wiedzieć: Czy Twoje dziecko jest gotowe na szkołę?

Dojrzałość szkolna to gotowość dziecka do rozpoczęcia systematycznej nauki, podjęcia szkolnych obowiązków i wejścia w nowe środowisko. Tym pojęciem określa się zarówno dojrzałość umysłową, fizyczną i emocjonalno-społeczną.

W odpowiedzi na pytanie, czy dziecko jest gotowe, by rozpocząć naukę w szkole, pomóc może pedagog pracujący z dzieckiem w przedszkolu lub psycholog przeprowadzający z dzieckiem specjalny test dojrzałości szkolnej. Każdy rodzic może także spróbować ocenić rozwój swojego dziecka samodzielnie. Pomocne w tym będą pytania sprawdzające jego dojrzałość umysłową, fizyczną i emocjonalno-społeczną. W przypadku dziecka 6-letniego odpowiedź na większość nich powinna być twierdząca. Należy obserwować tempo wykonywanych czynności, staranność i stopień trudności zadań. Ważne, by zwrócić uwagę, z którymi zadaniami dziecko sobie jeszcze nie radzi i pracować z nim tak, by wyrównać braki. Ponieważ to zainteresowanie nauką i gotowość do jej podjęcia oraz równomierny poziom rozwoju fizycznego, intelektualnego i społecznego pozwoli dziecku podołać wszystkim szkolnym obowiązkom, odnaleźć się w grupie rówieśniczej i osiągnąć sukces w szkole. A to, jak rozpocznie się przygoda ze szkołą, ma ogromny wpływ na całą dalszą edukację.

Dojrzałość umysłowa

Dojrzałość umysłowa dziecka przejawia się w zainteresowaniu nauką, zwłaszcza czytaniem, pisaniem, liczeniem, zaciekawieniem zjawiskami zachodzącymi w najbliższym otoczeniu. Podstawą właściwego kształtowania się procesów poznawczych jest odpowiedni do wieku poziom rozwoju następujących sfer:
- mowa,
- pamięć i uwaga,
- orientacja w czasie i przestrzeni,
- spostrzeganie kształtów (percepcja wzrokowa),
- rozpoznawanie dźwięków (percepcja słuchowa),
- myślenie.

Oceń rozwój poznawczy swojego dziecka:

Czy dziecko zna: imię i nazwisko, adres zamieszkania, imiona rodziców, nazwę zawodu rodziców, nazwy pór roku, dni tygodnia?
Jest w stanie narysować rysunek człowieka, zaznaczając głowę, tyłów, ręce, palce i inne szczegóły?
Umie narysować obrazek, na którym coś się dzieje (np. chłopiec bawi się piłką)?
Dobrze zapamiętuje wierszyki i piosenki?
Potrafi nazwać pierwszą i ostatnią głoskę w prostych słowach, np. lody, rower?
Prawidłowo wymawia wszystkie wyrazy (nie ma wady wymowy)?
Widząc wzór, potrafi go odwzorować, umie narysować znaki podobne do liter?
Sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie 10, z pomocą paluszków lub konkretnych przedmiotów?
Potrafi grupować przedmioty ze względu na kolor, kształt lub przeznaczenie?
Potrafi skupić uwagę przez dłuższy czas na tej samej czynności, z uwagą śledzić treść opowiadanej czy czytanej bajki?
Potrafi doprowadzić rozpoczętą pracę do końca, bo ciekawi go jej wynik?

Dojrzałość fizyczna

Dojrzałość fizyczna to ogólna sprawność organizmu i zdrowie dziecka. Oceniając rozwój fizyczny, należy brać pod uwagę:
- ogólny stan zdrowia dziecka, jego budowę ciała, wagę i wzrost,
- motorykę dużą, czyli ogólną sprawność ruchową całego organizmu,
- motorykę małą, czyli sprawność dłoni i palców,
- sprawność zmysłu wzroku oraz słuchu.

Oceń rozwój fizyczny swojego dziecka:

Sprawnie i szybko biega?
Potrafi skakać na jednej nodze, rzucać i łapać piłkę?
Jeździ na rowerze, hulajnodze, rolkach?
Rysując, posługuje się zawsze tą samą ręką (prawą lub lewą)?
Prawidłowo trzyma ołówek?
Kolorując obrazki, nie wychodzi poza ich kontur?
Umie ubrać się bez pomocy dorosłego, wiązać sznurowadła, zapiąć guziki?
Sprawnie posługuje się nożyczkami, tnie po linii prostej, falistej i łamanej?

Dojrzałość emocjonalno-społeczna

O dojrzałości w tych sferach świadczą:
- chęć i umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i nauczycielem,
- samodzielność i zaradność w podstawowych sprawach codziennych,
- zdolność przystosowania się w nowym środowisku,
- równowaga uczuciowa - zdyscyplinowanie i podporządkowanie się normom współżycia w grupie,
- wrażliwość na potrzeby innych,
- obowiązkowość, wytrwałość, sumienność w zalecanych zadaniach,
- wiara w siebie, niezniechęcanie się trudnościami,
- samokontrola swego zachowania i wykonywanej pracy.

Oceń rozwój emocjonalno-społeczny swojego dziecka:

Umie powstrzymać się od wypowiedzi, gdy pytanie jest skierowane do innego dziecka?
Rozumie i wykonuje polecenia skierowane do całej grupy?
Potrafi czekać na swoją kolej w zabawie?
Potrafi czasem przegrać? Może się obrazić na chwilę, ale rozumie, że nie zawsze się wygrywa?
Gdy coś mu się nie uda, można namówić je do kolejnej próby?
Potrafi samodzielnie się uspokoić, gdy płacze?
Umie pracować w grupie dzieci, wykonując wspólne zadanie, np. budowanie z klocków?
Potrafi rozstać się z rodzicami?
Potrafi zwrócić się do dorosłego z prośbą lub pytaniem?
Lubi poznawać nowe rzeczy?
Wie, kiedy należy powiedzieć "dzień dobry", "dziękuję"?

Przydatne linki
www.bazgroszyt.pl - test gotowości szkolnej on-line
"Test gotowości do podjęcia nauki w szkole", Barbara Toczek
"Dojrzałość szkolna - czyli co moje dziecko powinno umieć przed pójściem do szkoły", Małgorzata Broniszewska