Wystawa „Cichociemni zesłani na Wschód” w Wilnie
Niezwykłe i dramatyczne historie Cichociemnych – elity polskiej armii – przypomni wystawa przygotowana na podstawie materiałów Fundacji im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej oraz profesora Krzysztofa Heykego, organizatora wielu ekspedycji śladami zesłanych bohaterów do Workuty, Kołymy oraz Kazachstanu.
„Losy 95 Cichociemnych zesłanych w głąb Związku Radzieckiego są do dziś niezbadane. Używani jako niewolnicza siła robocza, zamiast nazwisk zaopatrzeni jedynie w numery namalowane na roboczych drelichach, pracowali Oni do kresu sił w najcięższych kopalniach wraz z milionami innych Bezimiennych, za życia pozbawionych wszystkiego co ludzie, a po śmierci chowanych w cichych mogiłach z drewnianymi tabliczkami z zachowaniem szczególnej uwagi, aby zmienić ich numery obozowe na numery z kartoteki umarłych, pod którymi byli chowani…”, pisze autor wystawy profesor Krzysztof Heyke.
Cichociemni stanowili elitę polskiego wojska, nazwa formacji wzięła się od działania w bezwzględnej tajemnicy („cicho”) i w nocy („ciemno”). Skrupulatnie wybranych 2 413 kandydatów przeszło wymagające szkolenie w najlepszych brytyjskich ośrodkach przygotowujących żołnierzy do służby w specjalnych formacjach wojskowych. Pełne szkolenie ukończyło jedynie 606 osób, z czego 579 uznano za gotowych do przerzutu na tereny okupowanej Polski z celem prowadzenia szeroko pojętej dywersji i walki z niemieckim najeźdźcą. Nie sposób przecenić roli, jaką odegrali Cichociemni w walce z okupantem. Z rąk Niemców zginęło 84 skoczków. Po zakończeniu II wojny światowej, w komunistycznej Polsce, w sfingowanych procesach oskarżono i skazano na śmierć 9 skoczków, wielu innych i ich rodziny prześladowano i represjonowano. Do sowieckich łagrów zesłano aż 95 Cichociemnych, aż dziesięciu skazano dwukrotnie.
Wśród Cichociemnych zesłanych na Wschód znalazło się co najmniej sześć osób związanych z Wilnem i Wileńszczyzną, byli to: por. Eugeniusz Chyliński „Frez”, kpt. Ludwik Fortuna „Siła”, mjr Franciszek Koprowski „Dąb”, por. Kazimierz Niepla „Kawka”, kpt. Stanisław Skowroński „Fala” oraz ppłk. Adam Szydłowski „Poleszuk”. Informacja na temat ich losów oraz losów pozostałych Cichociemnych aresztowanych na terenie dzisiejszej Litwy, przetrzymywanych w obozie w Kalwarii, została umieszczona na dodatkowych planszach wystawy, przygotowanych specjalnie dla tej odsłony wystawy.
Wiedza, jaką dysponują na temat Cichociemnych zesłanych w głąb byłego ZSRR jest nadal bardzo nikła. Aby to zmienić, powstał pionierski projekt pn. „Cichociemni aresztowani przez Sowietów i zesłani na Wschód”, prace nad którym rozpoczęły się na początku 2017 roku. Pomysłodawcą projektu jest prof. Krzysztof Heyke, znany artysta fotograf, syn Cichociemnego por. Jana Heykego. Listę 95 Cichociemnych aresztowanych przez Sowietów i zesłanych na Wschód przygotowała Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej ze wsparciem dr hab. Anny Zapalec. Ekspozycja została opracowana na podstawie materiałów Fundacji oraz materiałów zebranych przez prof. Krzysztofa Heykego w ramach jego ekspedycji śladami zesłańców do Workuty, Kołymy oraz Kazachstanu.
Profesor Krzysztof Heyke to ceniony polski fotograf, operator, wydawca. Jest wykładowcą Łódzkiej Szkoły Filmowej, podróżnikiem, dokumentalistą wypraw wysokogórskich. Swoje prace prezentował na ponad 140 wystawach indywidualnych w kraju i za granicą. Od kilkunastu lat podróżuje po dawnych Kresach Rzeczypospolitej Polskiej oraz Syberii, rejestrując aparatem życie i ślady aktywności Polaków, a także ich potomków.
Wieczór uświetni występ znanej pianistki Marii Gabryś. Wystawa prezentowana jest w języku polskim. Po wystawie organizatorzy zapraszają na drobny poczęstunek.
Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie, Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, Terra Nova. Partnerzy: MKiDN, Dom Kultury Polskiej w Wilnie, Militaria.pl, Grupa DSF, Holy-ART., Ośrodek KARTA.
Wystawa „Cichociemni zesłani na Wschód” w Wilnie
Dom Kultury Polskiej w Wilnie
5 czerwca 2018 r., godz. 17.30
Wstęp wolny
