Gość

Na prośbę Wilnoteki Prezydent Litwy Gitanas Nausėda złożył życzenia widzom TVP Polonia oraz wszystkim Polakom na Litwie i na świecie z okazji Dnia Polonii i Polaków za Granicą - 2 Maja - oraz wspólnego święta Konstytucji 3 Maja 1791 r. Podkreślił w nim wspólnotę historyczną, łączącą Polaków i Litwinów nie tylko jako autorów pierwszej w Europie konstytucji pisanej. Obydwa narody za sprawą licznej emigracji mają też duże diaspory poza granicami własnego kraju.

Środa Popielcowa rozpoczyna w Kościele Wielki Post nawołując wiernych do nawrócenia i pokuty byśmy się wycofali robiąc miejsce dla tego, który przychodzi nas zbawić. O refleksję, o tym jak przeżywać Wielki Post poprosiliśmy franciszkanina, proboszcza parafii św. Trójcy i św. Kazimierza w Miednikach Królewskich - ojca Józefa Makarczyka. "Kto ma uszy, niechaj słucha!" (Mt 11,15)

Wileński wizerunek Jezusa Miłosiernego - obraz namalowany przez Eugeniusza Kazimierowskiego na polecenie samego Jezusa dane siostrze Faustynie Kowalskiej. Dzisiaj jest przechowywany w litewskiej stolicy, w malutkim sanktuarium Bożego Miłosierdzia, w samym sercu wileńskiej starówki. Ale co tak naprawdę o nim wiemy?

"Światełko na Rossie" - to dziś jedna z największych i najpiękniejszych akcji polskiej społeczności na Litwie. Towarzyszy jej także sprzątanie historycznego cmentarza, zbiórka środków i renowacja zagrożonych pomników oraz monitoring ogólnej sytuacji najstarszej wileńskiej nekropolii - również w czynie społecznym. A za wszystkim tym stoi kilkunastu pasjonatów, skupionych w Społecznym Komitecie Opieki nad Starą Rossą. Dzieło, rozpoczętę przed ponad 30 laty przez grono entuzjastów obecnie kontynuuje już młode pokolenie, tak samo nieobojętne wobec zabytkowych nekropolii Wilna. Skąd ta pasja i co jest dziś najważniejszne w działalności Komitetu? O tym rozmawiamy z Dariuszem Lewickim, aktywnym członkiem Komitetu Opieki nad Starą Rossą, autorem książek o Rossie i opiekującym się nią Komitecie.

Dlaczego Wilno nie było bronione we Wrześniu 1939 r.? Mimo, że przez 20 lat było jednym z najbardziej zmilitaryzowanych miast II Rzeczypospolitej ("zimna wojna" z Litwą i bliskość granicy z Sowietami), mimo umocnień Obozu Warownego i 7-8 tysięcy żołnierzy, niech słabo uzbrojonych, ale same jednostki KOP (Korpusu Ochrony Pogranicza) mogły stawić tu opór nawet skuteczniej, niż patriotyczna młodzież Grodna. Czy pragmatyczna ratowania miasta i żołnierzy wobec przeważającej nawały bolszewickiej nie przekreśliły pięknych kart walk o Wilno w latach 1919-20? O tym rozmawiamy dziś z Waldemarem Szełkowskim, nauczycielem historii w Gimnazjum im. J. I. Kraszewskiego w Nowej Wilejce, jednym z inicjatorów odrodzenia Klubu Włóczęgów Wileńskich oraz współzałożycielem i prezesem Klubu Rekonstrukcji Historycznej "Garnizon Nowa Wilejka".

Czy "Ballady i romanse" były owocem rewolucji kulturowej, a ich autora oraz całe środowisko Filomatów-Filaretów można uznać za rock'n'rollowców drugiej dekady XIX wieku? Dlaczego wtedy tak długo musieliśmy czekać na współczesne interpretacje "Ballad" w mocniejszym, rockowym brzmieniu (romanse wcześniej zaprzyjaźniły się z gitarą, ale cygańską) i kto zaproponował Marcie Zalewskiej, by po kilku muzycznych aranżacjach Mickiewicza głębiej sięgnęła do jego pierwszego tomiku, co uczynił sławnym kowieńskiego nauczyciela? O tym, jak również o zbliżającej się 3. rocznicy powstania TVP Wilno rozmawiamy dziś z Mateuszem Matyszkowiczem, członkiem zarządu Telewizji Polskiej TVP S.A.

Czym mogą zauroczyć artystę Ejszyszki i Soleczniki? Malarka i pedagog z Gdańska Anna Szpadzińska-Koss przyjechała tu kiedyś na zaproszenie Domu Polskiego w Ejszyszkach i chociaż pierwsze warsztaty były zderzeniem wręcz cywilizacyjnym, to jednak fascynacja Ziemią Solecznicką trwa do dziś. Letnia Szkoła Artystyczna przeniosła się (razem z Panią Dyrektor, czyli Grażyną Zaborowską) do Solecznickiego Centrum Kultury i dziś to już nie szkoła, ale cała akademia!

Na jednej z największych światowych wystaw sztuki współczesnej NordArt 2022 w Niemczech w Polskim Pawilonie można oglądać dzieła znanego wileńskiego malarza Roberta Bluja. W jaki sposób zakwalifikował się na tę prezentację (co roku zabiega o to kilka tysięcy artystów z całego świata!) i dlaczego jego malarstwo figuratywne prezentowane jest w ramach narodowej prezentacji sztuki polskiej - o tym, jak i o jego twórczości porozmawiamy dziś z samym artystą w Studiu Wilnoteki.

Zapraszamy na rozmowę z jednym takim, co nie ukradł księżyca, ale udowodnił, ża litewski nacjonalizm i głupotę da się pokonać w majestacie prawa, potrzeba tylko zacięcia i metodyki, której może mu pozazdrościć Akcja Wyborcza Polaków na Litwie. Gościem Studia Wilnoteki jest Łukasz Wardyn - prawnik, który powołał do życia Europejską Fundację Praw Człowieka, by krok po kroku wywalczyć zgodę na oryginalną pisownię w litewskich dokumentach imienia i nazwiska swojej żony i syna - a przy okazji załatwił też sprawę, o którą przez 30 lat polsko-litewskiego "partnerstwa strategicznego" bezskutecznie upominały się i prosiły kolejne ekipy rządzące w Polsce - od Mazowieckiego i Wałęsy po Morawieckiego i Kaczyńskiego...