Edukoteka na wakacje: "Skanseny. Przewodnik turystyczny"

Czy ktoś wie, jaka jest etymologia słowa "skansen"? Otóż pochodzi ono z języka szwedzkiego i oznacza "szaniec" lub "wał obronny". To właśnie w Szwecji powstało pierwsze na świecie muzeum etnograficzne na wolnym powietrzu. Założył je w 1891 roku Artur Hazelius na wyspie Djurgården (okolice Sztokholmu). Dziś pojęciem tym powszechnie przyjęło się określać parki etnograficzne. Pierwszy skansen w Polsce powstał w 1906 roku we Wdzydzach Kiszewskich (okolice Kościerzyny). Obecnie takich placówek jest już około 150. Magda i Mirek Osip-Pokrywka do swojego przewodnika wybrali 25 polskich skansenów, które - ich zdaniem - są najważniejsze lub najbardziej charakterystyczne. Dołączyli 8 muzeów tematycznych na wolnym powietrzu (np. Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, Muzeum Pszczelarstwa w Swarzędzu), które wprawdzie nie dotyczą ściśle kultury ludowej, ale są na tyle interesujące, że uznali, iż warto poświęcić im nieco uwagi.


W przewodniku poszczególne skanseny opisane są w porządku alfabetycznym. Na początku umieszczono mapę Polski z zaznaczonymi cyfrą miejscowościami, w których znajdują się muzea przedstawione przez autorów. Każdy skansen opisany jest według schematu. Na marginesie strony znajdują się "Informacje praktyczne", czyli dane kontaktowe, godziny otwarcia, ceny biletów wstępu oraz możliwości dojazdu z najbliższej większej miejscowości. W treści zasadniczej przedstawiona jest "Historia" powstawania skansenu oraz "Opis" charakteryzujący specyfikę obiektu z dokładnym przedstawieniem tego, co najciekawsze w architekturze, hafcie, zdobnictwie i kulinariach danego regionu.


Bardzo cenne są informacje o cyklicznych imprezach, które odbywają się w danej placówce. Wiele z placówek oferuje lekcje muzealne lub warsztaty etnograficzne dla dzieci i młodzieży szkolnej. Przynajmniej kilka razy w ciągu sezonu letniego odbywają się różnego rodzaju festyny, zabawy, podczas których prezentują się kapele ludowe, można zobaczyć wyroby lokalnych artystów, poznać zwyczaje i obrzędy popularne w danym regionie. Planując wycieczkę do konkretnego skansenu, warto więc wcześniej zapoznać się z takim kalendarzem imprez i odwiedzić skansen, gdy "tętni życiem" - kowal podkuwa konia, chłop kosi zboże, młynarz miele ziarno, w powietrzu unosi się zapach świeżego chleba, a z oddali słychać muzykę i śpiew… 


Książka wręcz "kipi" od pięknych fotografii, dlatego jest jednocześnie niedużym, kieszonkowym albumem. Kolorowe, pełne słońca zdjęcia obiektów, izb, wystroju, sprzętów gospodarstwa domowego, bielizny, ubiorów, ozdób oraz pejzaże otoczenia skansenu lub poszczególnych budynków. Aż się prosi, aby je skonfrontować z rzeczywistością! Poczuć, dotknąć, usłyszeć. Wrócić do korzeni. Poznać historię. Przekazać ją następnemu pokoleniu. Koniecznie!


"Skanseny. Przewodnik turystyczny"
Tekst i zdjęcia: Magda i Mirek Osip-Pokrywka
Wydawnictwo RM