Cmentarz Świętych Piotra i Pawła - trzecia polska nekropolia w Wilnie

Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą w ramach akcji „Światełko i kwiatek dla Rossy” próbuje poruszyć sumienia i wrażliwość wilnian. Paradoksalnie to marszałek Józef Piłsudski najbardziej zadbał o wileńską Rossę. Kazał pochować tam swoje serce - obok wiernych mu żołnierzy. Kilkanaście lat później pochowano tam żołnierzy września 1939, a jeszcze później żołnierzy AK. To wzmocniło legendę tego miejsca.

Cmentarz na Rossie stał się rozpoznawalnym elementem polskiego Wilna i jego polskości. Dziś przyciąga rzesze turystów i można uznać, że jako tako istnieje w polskiej świadomości, zarówno miejscowych Polaków, jak i rodaków z Macierzy.

Zwolennicy Cmentarza Bernardyńskiego przypominają o drugiej polskiej nekropolii w Wilnie, gdzie również spoczywa wielu wybitnych Polaków, obywateli Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Cmentarz Bernardyński jest bowiem świadectwem wspólnych polsko-litewskich losów. Szerokim, ale smutnym i jakże charakterystycznym echem zabrzmiały wyznania obecnego mera i wicemera Wilna, że nigdy na tym cmentarzu nie byli. Byli - nie byli, pobłogosławili decyzję o pochówkach w historycznych kolumbariach...

Cmentarz Bernardyński miał jednak trochę szczęścia. W ciągu ostatnich pięciu lat, w ramach polsko-litewskiej umowy, Polska wyasygnowała znaczącą kwotę na uporządkowanie tego cmentarza. Postarała się i Litwa, na jej koszt wzmocniono skarpę i odrestaurowano bramę cmentarną. To wiele. Co dalej? Nie wiadomo.

Siłą napędową prac na Cmentarzu Bernardyńskim był między innymi śp. Andrzej Przewoźnik, który jako sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Meczęństwa Narodu Polskiego uczynił bardzo wiele dla sprawy ratowania Cmentarza Bernardyńskiego. Jego następca owej determinacji ma znacznie mniej albo wcale. Oby nie na zawsze.

Aż tak mężnych adwokatów nie miał i nie ma Cmentarz Świętych Piotra i Pawła na wileńskim Antokolu. To najbardziej zaniedbany, najmniej znany i naszybciej odchodzący polski cmentarz w Wilnie, trzecia polska nekropolia w tym mieście. Niektórzy wilnianie mówią, że w ciągu ostatniego półwiecza zniknęła z niego ponad połowa polskich grobów i - jak twierdzą - zawinił nie tylko czas. Znikają zabytkowe nagrobki, groby dawnych wilnian. Na ich miejsce przybywa nowych grobów, najczęściej już niepolskich i nie zawsze mieszkańców Wilna.

Pani Jadwiga Pietkiewicz przez wiele lat zajmowała się Cmentarzem Bernardyńskim, zarządzała nim. Ale na Cmentarzu Świętych Piotra i Pawła ma pochowaną całą rodzinę, mieszkała nieopodal, zna cmentarz od dzieciństwa, zna na nim każdy grób. Groby, o które nikt nie dba, w wielu wypadkach ...zniknęły.

Zdjęcia: Jan Wierbiel
Montaż: Paweł Dąbrowski